سپهر ضیایی، زندانی بهایی که مشمول «عفو» خامنه‌ای نشد

سپهر ضیایی، یکی از بازداشت‌شدگان بهایی در هفته‌های اخیر و در جریان دور تازه اعتراضات در ایران است. در حالی که مقام‌های جمهوری اسلامی نمایش عفو عمومی به راه انداخته‌اند، او یکی از صدها زندانی است که مشمول  آزادی از زندان نشده است.

***

پس از گذشت دو هفته از کشته شدن «مهسا (ژینا) امینی»، دختر جوان کرد توسط عوامل جمهوری اسلامی و شدت گرفتن اعتراضات مردمی، وزارت اطلاعات در برابر این اعتراضات واکنش نشان داد و در بیانیه‌ای طبق روال مرسوم در جمهوری اسلامی به جای پذیرش و شنیدن صدای مردم معترض، آنان را عناصر مرتبط با رسانه‌های بیگانه، اتباع بیگانه، سلطنت‌طلب‌ها، اراذل و اوباش و … نامید و از دستگیری تعدادی از این افراد گزارش داد.

همچنین در این بیانیه وزارت اطلاعات به ورود بهائیان به صحنه‌های آشوب و تشویق به خرابکاری و تخریب اماکن عمومی اشاره کرد و از دستگیری پنج فرد بهایی تحت عنوان هسته اصلی و سری بهائیت خبر داد که سه نفر از آنان به عنوان سران و دو نفر عضو تیم رسانه‌ای بهائی معرفی شده‌اند.

این نکته قابل توجه است که حاکمیت ایران هیچ‌گونه حق شهروندی برای ایرانیان پیرو آیین بهائی قائل نیست. به‌همین دلیل در ۴۴ سال گذشته، هرگاه رژیم در برابر اعتراضات مردم قرار گرفته برای آن‌که نشان دهد معترضان مردم نیستند، بخشی از آن‌ها را به بهائیان نسبت می‌دهد.

هر چند تاکنون بهره‌گیری جمهوری اسلامی از این شیوه به دلیل عدم وجود مستندات و مدارک منجر به شکست شده ولی همواره در روزهای نخست همه‌ اعتراضات، بهائیان از سوی حاکمیت به عنوان «لیدر» و معترضان اصلی معرفی می‌شوند.

همچنین اظهارات کذب وزارت اطلاعات در مورد دستگیری سران بهائی در حالی عنوان شده که اعضای شورای مدیران جامعه بهائی ایران موسوم به «یاران ایران» در اواخر دهه هشتاد خورشیدی بازداشت و پس از گذراندن ده سال محکومیت از زندان آزاد شدند. از زمان دستگیری یاران ایران تا امروز، جامعه جهانی بهائی بارها اعلام کرده است که تشکیلات بهایی در ایران کاملا تعطیل است و هیچ فرد بهائی دارای مسئولیتی در جامعه بهائی ایران نیست. از این سوی، دستگیری پنج نفر از سران بهائی در بیانیه وزارت اطلاعات فقط یک بهانه برای تشدید فشار و آزار بر شهروندان بهائی است.

در پی بیانیه مزبور، «سیمین فهندژ»، یکی از نمایندگان جامعه جهانی بهائی در سازمان ملل در حساب توئیتر خود نوشت: «حکومت ایران در بحبوحه وقایع تلخ کنونی، پنج تن از بهاییان سرشناس را در شهرهای مختلف کشور بازداشت کرده است.»

یکی از پنج بهائی دستگیر شده تا آن تاریخ، سپهر ضیایی بود؛ شهروند ۶۲ ساله که در چهار دهه گذشته، آزار و اذیت فراوانی را از سوی جمهوری متحمل شده بود.

از سپهر ضیایی چه اطلاعاتی وجود دارد؟

سپهر ضیایی، متاهل و دارای سه فرزند است. او در سال ۱۳۵۷ در رشته آمار و کامپیوتر دانشگاه «ملی ایران» (شهید بهشتی امروز) پذیرفته شد. تحصیلات او دو سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی هم ادامه داشت تا آن‌که دانشگاه‌ها به دلیل انقلاب فرهنگی برای دو سال تعطیل شد. با بازگشایی مجدد دانشگاه‌ها، او و هزاران دانشجوی بهائی از دانشگاه‌های ایران اخراج شدند. بعضی آمارها نشان می‌دهد حدود ۸۰۰۰ دانشجوی پیرو آیین بهائی بر اثر انقلاب فرهنگی از دانشگاه‌های ایران اخراج شدند.

بیست و یک سال بعد، شوق تحصیل دوباره در او بیدار شد و تحصیلات خود را در رشته جامعه شناسی در موسسه آموزش عالی بهاییان ایران موسوم به BIHE آغاز کرد. موسسه مزبور از طرف جامعه بهائی ایران برای جوانان محروم از تحصیلات عالیه تاسیس شده و درس‌های دانشگاهی توسط فارغ التحصیلان موسسه، اساتید و معلمان اخراجی به علاقه‌مندان تحصیل تدریس می‌شود.

ضیایی یک بار در مهر ماه سال ۱۳۶۶ توسط ماموران وزارت اطلاعات دستگیر و به‌خاطر اعتقادات دینی تحت آزار و فشار قرار گرفت. او شش ماه را در حبس انفرادی گذراند و پس از یک سال و نیم حبس از زندان اوین آزاد شد.

دستگیری سپهر ضیایی در تهران

غروب شنبه ۲ مهر ۱۴۰۱، پانزده مامور وزارت اطلاعات به منزل سپهر ضیایی در شهر تهران یورش برده و او را بازداشت کردند. ماموران در این عملیات به‌جز وسایل شخصی سپهر ضیایی، وسایل و لوازم کلیه ساکنان منزل را تفتیش و در پایان، پنج فقره موبایل، پنج دستگاه لپ‌تاپ، یک کیس کامپیوتر، دوازده میلیون تومان پول نقد و کیف چک‌‌های مشتریان را ضبط کردند. با وجود درخواست ضیایی و خانواده‌اش، ماموران از پس دادن چک‌‌های مشتریان امتناع ورزیدند.

دوران بازجویی در زندان اوین

سپهر ضیایی را به بند ۲۰۹ منتقل کردند. او ۵۰ روز را در سلول انفرادی گذراند سپس به اتاق‌های با جمعیت بیشتر منتقل شد. دو ماه اول ممنوع ملاقات بود. مشخص نیست در طی این مدت بر او چه گذشته است. او فردی آرام، صبور و خنده‌رو است به همین خاطر چیزی از مشکلات و فشارهای وارده در زندان به خانواده‌اش بیان نکرده است.

ضیایی در طی این دوره، شنوایی گوش چپ خود را کاملا از دست داد. مشخص نیست ایجاد مشکل ناشنوایی ناشی از فشارهای فیزیکی و عصبی حاصل از بازجویی‌ها بوده یا به عوارض سکته گوش که چند سال قبل به آن مبتلا بوده، برمی‌گردد.

دکتر زندان، او را معاینه کرده است ولی احتیاج به درمان و معاینه پزشک متخصص دارد که تاکنون موافقت نشده است.

همچنین فتق او هم احتیاج به جراحی پیدا کرده ولی چون امکان مرخصی ندارد،  عمل کردن هم منتفی است.

برگزاری دادگاه و اعلام حکم بدوی برای سپهر ضیایی  

در دی‌ماه، جلسه دادگاه آقای ضیایی در شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران به ریاست قاضی «ایمان افشاری» برگزار شد و سپهر ضیایی به اتهام پیروی از دین بهائی یا به زبان ساده، بهایی بودن طبق ماده ۴۹۹ قانون مجازات اسلامی به پنج سال حبس تعزیری، دو سال ممنوعیت خروج از کشور و مصادره تلفن‌های همراه و لپ‌تاپ‌های ضبط‌شده از منزل متهم، محکوم شد.

قابل ذکر است به‌جز موارد لحاظ شده در حکم، هیچ کدام از اسناد و چک‌های ضبط شده‌ در هنگام دستگیری سپهر ضیایی به خانواده‌ او بازگردانده نشده است.

وضعیت کنونی سپهر ضیایی در زندان اوین

بنا به نظر قاضی، دوره بازداشت سپهر ضیایی متصل به اجرای حکم شد. بر این اساس، او هم اکنون در حال گذراندن حکم خود در زندان اوین است. هر چند حکم بدوی قطعی نیست و منتظر رای دادگاه تجدیدنظر هستند.

این نکته قابل توجه است که با پایان بازپرسی قرار وثیقه بر روی پرونده سپهر ضیایی گذاشته‌ شد ولی قاضی پرونده بدون توجه به بالا بودن سن و بیماری متهم، با تبدیل قرار بازداشت به مرخصی موقت او موافقت نکرد.

همچنین طبق نظر قاضی با توجه به این‌که عفو معطوف به متهمان و محکومان اعتراضات اخیر است و دستگیری سپهر ضیایی در دوم مهر ۱۴۰۱ بی‌ارتباط با اعتراضات سراسری بوده به همین خاطر مشمول عفو هم قرار نمی‌گیرد.

محکومیت سپهر ضیایی به اتهام پیروی از آیین بهائی از جمله شواهد نقض ادعای چهل و چهار ساله‌ جمهوری اسلامی است که همواره در مجامع جهانی عنوان می‌کند: هیچ فردی در ایران به دلیل بهائی بودن دستگیر و زندانی نشده است!