[www.internationalpolicydigest.org]
چند هفته پیش از این یک روحانی برجسته بنام آیت الله عبدالحمید معصومی تهرانی با اقدام بیسابقه ای در جمع تعدادی از فعالین حقوق بشر که به مناسبت بزرگداشت ششمین سالگرد زندانی شدن هفت نفراز مسئولین جامعه بهایی ایران گردهم آمده بودند، شرکت کرد. پیش از این نیز در ماه آوریل آیت الله معصومی تهرانی خبر از تذهیب و خوشنویسی یکی از متون مقدس بهایی داد.
به رسمیت شناختن متون مقدس بهاییان ، تا چه رسد به ادای احترام به آنها، در میان روحانیون شیعه بی سابقه است، و به نظر بسیاری از آنها این عمل کفر است. اخیرا در تاریخ 29 جولای سال گذشته، رهبر ایران، آیت الله خامنه ای، با صدور فتوایی مجددا مردم ایران را از معاشرت با بهاییان که از آنها به عنوان ” فرقه ضاله” (منحرف) نام برد، منع نمود، اصطلاح شناخته شده ای که برای اشاره به دیانت بهایی استفاده می شود. از اینرو، پیوستن و شرکت در گردهمایی فعالین حقوق بشر، به ارزش حرکت شجاعانه و نمادین آیت الله معصومی در ارتباط با خلق اثر هنریش شدیدأ افزود.
از بدو پیدایش دیانت بهایی در اواسط قرن 19، روحانیون ایران از آنان با عنوان “مرتد” نام برده اند. از زمان انقلاب هزاران نفر از بهاییان زندانی شده و بیش از 200 نفر تنها به دلیل اعتقاد به دیانت بهایی اعدام شده اند. قانون اساسی ایران آیین بهایی را برخلاف ادیان مسیحی، زرتشتی و یهودی به رسمیت نمی شناسد. در سال 1991 آیت الله خامنه ای، رهبر ایران، طی یادداشت امضاء شده ای خواستار جلوگیری از “پیشرفت و توسعه” جامعه بهایی شد، و از آن به عنوان سیاست رسمی دولت نام برد. این اقدام، به همراه تبلیغات پی در پی علیه جامعه بهایی ایران در رسانه های دولتی، جهت بر انگیختن نفرت عمومی علیه بهاییان بوده است.
اخیرا معدودی از افراد مهم از میان روحانیون و محافظه کاران، خواستار رفع خصومت نسبت به بهاییان شده اند. در سال 2008 آیت الله العظمی حسین علی منتظری فقید، که زمانی قرار بود جانشین خمینی شود، و از روحانیون مورد احترام و بسیار شناخته شده است، طی اعلامیه ای خواستار به رسمیت شناختن حقوق شهروندی بهاییان شد، که امتیازی قابل توجه از سوی بلند پایه ترین مقام روحانی بود. با این حال وی با احتیاط به این نکته اشاره کرد که چون بهاییان مانند یهودیان، مسیحیان و زردتشیان دارای کتاب آسمانی نمی باشند، از آنها نامی در قانون اساسی جمهوری اسلامی به عنوان اقلیت مذهبی برده نشده است.
سال گذشته، محمد نوری زاد، یکی از چهره های محافظه کار برجسته سابق که در حال حاضر به عنوان یک مخالف شناخته میشود، با رفتن به خانه فردی بهایی، و پذیرفتن و نوشیدن چای میزبان خود، و بوسیدن پای یک کودک بهایی که پدر و مادرش به دلیل اعتقاد به دیانت بهایی زندانی هستند، تابوی “نجس بودن” بهاییان را شکست و از آنان عذرخواهی نمود.
بلافاصله پس از آن دکتر محمد ملکی، رئیس سابق دانشگاه تهران، از یک دختر جوان بهایی که از تحصیل در دانشگاه به علت بهایی بودن منع شده بود، به صورت عمومی عذرخواهی کرد، و اظهار داشت که اسلام از یادگیری هیچ فردی جلوگیری نمی کند.
در حالی که هر کدام از این اقدامات در جهت شناسایی حقوق شهروندی بهاییان صورت گرفته، اما اقدام آیت الله تهرانی یک قدمی فراتر پیموده است. از زمانهای قدیم بسیاری از روحانیون و تندروها در ایران دیانت بهایی را به عنوان دین نپذیرفته و از آن با عنوان یک جنبش سیاسی خائنانه نام می برند. اما آیت الله تهرانی با خوشنویسی از کتاب مقدس بهاییان، اقدامی که پیشتر در مورد قرآن و کتاب مقدس یهودیان و مسیحیان نیز انجام داده بود، به طور ضمنی دیانت بهایی را به رسمیت شناخته است. دور از ذهن نیست اگر این عمل او به عنوان کفر و یا حتی بدتر تعبیر شده و امنیت جانی او به خطر افتد.
اهمیت این اقدام آیت الله تهرانی در خارج از ایران نیز بازتاب وسیعی داشته است. قابل ذکر است که معاون دبیر کل شورای مسلمانان بریتانیا، امام “ابراهیم مگرا” اظهار داشت که این عمل باعث خوشبینی و امیدواری او به جهت صلح در میان ایرانیان، صرفنظر از دین و قومیت شده است.
طبق اظهارات گیسونیا، مدیر اجرایی مرکز اسناد حقوق بشر ایران، در سال های اخیر، آگاهی از تبعیض و آزار و اذیت بهاییان چه در داخل ایران و چه خارج در حال رشد بوده است. ایرانیان به طور فزاینده ای به ابزار همبستگی با هموطنان تحت محاصره بهایی خود برخاسته، و نیز چند تن از وکلا و فعالین حقوق بشر با دفاع از حقوق بهاییان خود را در معرض خطر جدی قرار داده اند.
همزمان با شتاب پذیرش جامعه نسبت به بهاییان، لزوم پذیرش از طرف روحانیون و محافظه کاران نیز دارای اهمیت زیادی است. تهرانی خوشنویسی خود را به عنوان هدیه به بهاییان ایران تقدیم کرد، کسانیکه به گفته او”سال ها تحت عناوین مختلف و به دلیل تعصبات کورکورانه مذهبی، مورد تبعیض و آزار قرار گرفته اند.” امید است که به این اقدام آیت الله معصومی، نه به عنوان هدیه ای به بهاییان، بلکه به عنوان هدیه ای به تمام ایرانیان نگریست. با پیمودن این مسیر که ابتدا با اقدام شجاعانه آیت الله منتظری آغاز گردید، می توان امیدوار بود که سایر روحانیون و محافظه کاران نیز به تدریج حقوق بهاییان و سایر اقلیت های قومی و مذهبی را به رسمیت شناخته، و آنان را برابر و در ردیف سایر شهروندان قرار دهند.
—
ترجمه: Iran Press Watch
Leave a Reply